✍️دکتر وحید نوبهار، عضو میز تخصصی درمان پژوهشکده بیمه

🔸بیمه درمان تکمیلی به‌عنوان یک ابزار مکمل در نظام سلامت، نقشی فراتر از جبران هزینه‌های درمانی ایفا می‌کند و می‌تواند در پیشگیری از بیماری‌ها، ارتقای سلامت جامعه و کاهش بار مالی و روانی ناشی از بیماری‌ها تأثیرگذار باشد. این شاخه بیمه ای با ارائه پوشش برای خدمات تشخیصی، غربالگری، مشاوره‌ای و مراقبت‌های پیشگیرانه به‌طور غیرمستقیم به پیشگیری از بیماری‌ها کمک می‌کند.

🔹شناسایی زودهنگام بیماری‌ها با پوشش آزمایش‌های تشخیصی و دوره ای
تشخیص زودهنگام یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیشگیری از بیماری‌هاست که از طریق چکاپ‌های دوره‌ای و آزمایش‌های تشخیصی امکان‌پذیر می‌شود. بیمه درمان تکمیلی با پوشش هزینه‌های مرتبط با آزمایش‌های آزمایشگاهی (مانند آزمایش خون، ادرار، یا بررسی نشانگرهای زیستی)، تصویربرداری‌های پزشکی (نظیر سونوگرافی، رادیوگرافی، توموگرافی کامپیوتری، و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) و معاینات جامع سلامت به افراد امکان می‌دهد تا وضعیت سلامت خود را به‌طور منظم پایش کنند. این خدمات به شناسایی زودهنگام بیماری‌های مزمن و خطرناک، مانند دیابت نوع دوم، بیماری‌های قلبی-عروقی، و سرطان‌ها (مانند سرطان سینه، پروستات، یا کولورکتال) کمک می‌کند. این پوشش‌ها با کاهش موانع مالی رفتارهای پیشگیرانه را در میان بیمه‌گذاران تقویت می‌کنند. بر اساس الگوهای رفتاری اقتصاد سلامت کاهش هزینه‌های خویش فرما می‌تواند نرخ مشارکت در برنامه‌های غربالگری و چکاپ را افزایش دهد. یکی از پژوهش های اقتصاد سلامت نشان داده است که کاهش هزینه‌های غربالگری تا ۲۰ درصد،می‌تواند مشارکت در برنامه‌های تشخیص زودهنگام سرطان را تا ۳۵ درصد افزایش دهد (Smith et al., 2020) . بیمه درمان تکمیلی با حذف یا کاهش این هزینه‌ها، افراد را به انجام معاینات منظم ترغیب می‌کند که این امر به کاهش نرخ مرگ‌ومیر و عوارض ناشی از بیماری‌های قابل پیشگیری منجر می‌شود. لکن اثربخشی این پوشش‌ها به عواملی مانند دسترسی به مراکز تشخیصی باکیفیت، آگاهی بیمه‌گذاران از خدمات تحت پوشش و کیفیت طراحی قرارداد بیمه بستگی دارد. برخی طرح‌های بیمه درمان تکمیلی ممکن است محدودیت‌هایی در تعداد یا نوع آزمایش‌های تحت پوشش اعمال کنند که می‌تواند کارایی پیشگیری را کاهش دهد.
تشویق به غربالگری پیشگیرانه در بیماری‌های خاص
غربالگری‌های منظم به‌ویژه برای بیماری‌هایی با شیوع بالا یا عوارض شدید یکی از ارکان اصلی پیشگیری ثانویه در نظام سلامت محسوب می‌شوند. بیمه درمان تکمیلی اغلب هزینه‌های مربوط به غربالگری بیماری‌های خاص، مانند ماموگرافی برای سرطان سینه، آزمایش PSA برای سرطان پروستات، کولونوسکوپی برای سرطان کولورکتال یا آزمایش پاپ‌اسمیر برای سرطان دهانه رحم را تحت پوشش قرار می‌دهد. این خدمات به تشخیص بیماری‌ها در مراحل اولیه کمک می‌کنند، زمانی که درمان‌ها مؤثرتر و کم‌هزینه‌تر هستند. غربالگری‌های تخصصی و منظم می‌توانند نرخ بروز بیماری‌های پیشرفته را کاهش دهند. غربالگری منظم ماموگرافی در زنان بالای ۴۰ سال می‌تواند مرگ‌ومیر ناشی از سرطان سینه را تا ۴۰ درصد کاهش دهد (World Health Organization, 2023) بیمه . درمان تکمیلی با کاهش موانع مالی، دسترسی به این خدمات را تسهیل می‌کند و به‌ویژه برای گروه‌های کم‌درآمد یا کسانی که به بیمه پایه محدود هستند، نقش حیاتی ایفا می‌کند.  به علاوه اینکه سرمایه‌گذاری در غربالگری‌های پیشگیرانه می‌تواند هزینه‌های بلندمدت نظام سلامت را کاهش دهد. هزینه درمان بیماری‌های پیشرفته همانند سرطان در مراحل پایانی چندین برابر هزینه‌های غربالگری و درمان زودهنگام است. بنابراین بیمه درمان تکمیلی با ترویج غربالگری تخصصی به سلامت فردی و بلکه به پایداری مالی نظام سلامت کمک می‌کند. علیهذا چالش‌هایی نظیر عدم آگاهی بیمه‌گذاران از پوشش‌های غربالگری یا محدودیت‌های جغرافیایی در دسترسی به مراکز تخصصی می‌توانند اثربخشی این خدمات را محدود کنند.
پیشگیری از بیماری‌های جسمی از طریق سلامت روان
سلامت روان به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی سلامت همگانی تأثیر مستقیمی بر پیشگیری از بیماری‌های جسمی دارد. استرس مزمن، اضطراب و افسردگی می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهند. بیمه درمان تکمیلی با پوشش هزینه‌های جلسات مشاوره روان‌شناسی، روان‌درمانی و حتی برنامه‌های مدیریت استرس به افراد کمک می‌کند تا سلامت روان خود را حفظ کنند و به‌طور غیرمستقیم از بیماری‌های جسمی پیشگیری کنند. مداخلات روان‌درمانی نیز می‌توانند رفتارهای پرخطر (مانند مصرف سیگار، رژیم غذایی ناسالم، یا کم‌تحرکی) را کاهش دهند.
بیماری‌های پریودنتال (لثه) می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی-عروقی یا دیابت را افزایش دهند (American Dental Association, 2023). بیمه درمان تکمیلی با پوشش این خدمات از عوارض سیستمیک مرتبط با مشکلات دهان و دندان پیشگیری می‌کند.
محدودیت‌های بیمه درمان تکمیلی در سیاست پیشگیرانه
ایفای نقش بیمه درمان تکمیلی در پیشگیری از بیماری‌ها با محدودیت‌هایی مواجه است که می توان به برخی موارد اشاره کرد. طرح‌های مختلف بیمه درمان تکمیلی از نظر پوشش خدمات پیشگیرانه تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند. برخی طرح‌ها ممکن است خدمات تشخیصی یا غربالگری را به‌صورت محدود یا با سقف مالی پایین ارائه دهند. از سوی دیگر بسیاری از بیمه‌گذاران از جزئیات پوشش‌های پیشگیرانه در قرارداد خود آگاه نیستند که می‌تواند استفاده از این خدمات را کاهش دهد. نیز لازم به تذکر است که طراحی بسیاری از طرح‌های بیمه درمان تکمیلی همچنان بر جبران هزینه‌های درمانی متمرکز است و خدمات پیشگیرانه در اولویت دوم قرار دارند. در آن سو دسترسی به مراکز تشخیصی یا متخصصان در مناطق محروم ممکن است محدود باشد که اثربخشی خدمات پیشگیرانه را کاهش می‌دهد. پرواضح استن که در برخی جوامع استفاده از خدمات روان‌شناسی یا مشاوره ممکن است با برچسب اجتماعی همراه باشد که مانع بهره‌مندی از پوشش‌های مرتبط می‌شود.
 
 
سخن پایانی
بیمه درمان تکمیلی با ارائه پوشش برای خدمات تشخیصی، غربالگری، مشاوره‌ای و مراقبت‌های پیشگیرانه نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها ایفا می‌کند. این بیمه با کاهش موانع مالی، تشویق به رفتارهای سلامت‌محور و تسهیل دسترسی به خدمات تخصصی به تشخیص زودهنگام بیماری‌ها و کاهش بار بیماری‌های مزمن و واگیردار کمک می‌کند. لکن اثربخشی این نقش به عواملی مانند طراحی قرارداد بیمه، آگاهی بیمه‌گذاران و دسترسی به خدمات سلامت بستگی دارد. شرکت‌های بیمه گر به منظور بهینه‌سازی تأثیر بیمه درمان تکمیلی در پیشگیری باید بر گسترش پوشش‌های پیشگیرانه، افزایش آگاهی همگانی و همکاری با نظام سلامت برای بهبود دسترسی به خدمات تمرکز کنند. کلام آخر اینکه انتخاب طرحی با پوشش‌های جامع پیشگیرانه می‌تواند به بهبود سلامت فردی و کاهش هزینه‌های بلندمدت نظام سلامت منجر شود.
بیماری‌های پریودنتال (لثه) می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی-عروقی یا دیابت را افزایش دهند (American Dental Association, 2023). بیمه درمان تکمیلی با پوشش این خدمات از عوارض سیستمیک مرتبط با مشکلات دهان و دندان پیشگیری می‌کند.
محدودیت‌های بیمه درمان تکمیلی در سیاست پیشگیرانه
ایفای نقش بیمه درمان تکمیلی در پیشگیری از بیماری‌ها با محدودیت‌هایی مواجه است که می توان به برخی موارد اشاره کرد. طرح‌های مختلف بیمه درمان تکمیلی از نظر پوشش خدمات پیشگیرانه تفاوت‌های قابل‌توجهی دارند. برخی طرح‌ها ممکن است خدمات تشخیصی یا غربالگری را به‌صورت محدود یا با سقف مالی پایین ارائه دهند. از سوی دیگر بسیاری از بیمه‌گذاران از جزئیات پوشش‌های پیشگیرانه در قرارداد خود آگاه نیستند که می‌تواند استفاده از این خدمات را کاهش دهد. نیز لازم به تذکر است که طراحی بسیاری از طرح‌های بیمه درمان تکمیلی همچنان بر جبران هزینه‌های درمانی متمرکز است و خدمات پیشگیرانه در اولویت دوم قرار دارند. در آن سو دسترسی به مراکز تشخیصی یا متخصصان در مناطق محروم ممکن است محدود باشد که اثربخشی خدمات پیشگیرانه را کاهش می‌دهد. پرواضح استن که در برخی جوامع استفاده از خدمات روان‌شناسی یا مشاوره ممکن است با برچسب اجتماعی همراه باشد که مانع بهره‌مندی از پوشش‌های مرتبط می‌شود.
 
 
سخن پایانی
بیمه درمان تکمیلی با ارائه پوشش برای خدمات تشخیصی، غربالگری، مشاوره‌ای و مراقبت‌های پیشگیرانه نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها ایفا می‌کند. این بیمه با کاهش موانع مالی، تشویق به رفتارهای سلامت‌محور و تسهیل دسترسی به خدمات تخصصی به تشخیص زودهنگام بیماری‌ها و کاهش بار بیماری‌های مزمن و واگیردار کمک می‌کند. لکن اثربخشی این نقش به عواملی مانند طراحی قرارداد بیمه، آگاهی بیمه‌گذاران و دسترسی به خدمات سلامت بستگی دارد. شرکت‌های بیمه گر به منظور بهینه‌سازی تأثیر بیمه درمان تکمیلی در پیشگیری باید بر گسترش پوشش‌های پیشگیرانه، افزایش آگاهی همگانی و همکاری با نظام سلامت برای بهبود دسترسی به خدمات تمرکز کنند. کلام آخر اینکه انتخاب طرحی با پوشش‌های جامع پیشگیرانه می‌تواند به بهبود سلامت فردی و کاهش هزینه‌های بلندمدت نظام سلامت منجر شود.