دکتر وحید نوبهار، عضو انجمن بین المللی بیمه گران مهندسی

دکتر محسن امیری، مدرس دانشگاه

الگوی بانک-بیمه(Bancassurance)که به معنای ارائه خدمات بیمه‌ایاز طریق شبکه‌های توزیع بانکی است، یکی از مدل‌های نوین در صنعت مالی و بیمه به شمار می‌آید. این الگو که ابتدا در کشورهای اروپایی توسعه یافت، به دلیل توانایی در افزایشدسترسی به بازار و کاهش هزینه‌های توزیع، به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت. در ایران، با وجود پتانسیل‌های موجود، توسعه این الگو با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی همراه بوده که بررسی آن مستلزم تحلیل دقیق و نظام‌مند است.

از دیدگاه تئوریک، بانک-بیمه به عنوان یک مدل هم‌افزایی بینبانک‌ها و شرکت‌های بیمه گر تعریف می‌شود که در آن، بانک‌ها به عنوان کانال‌های فروش محصولات بیمه‌ای عمل می‌کنند. الگوی بانک-بیمه به دو دسته کلی تقسیم می‌شود: مدل غیرمستقل (Captive Model)که در آن شبکه بانکی محصولات بیمه‌ای خاصی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند، و مدل مستقل (Non-Captive Model) که در آن بانک‌ها محصولات بیمه‌ای چندین شرکت را عرضه می‌کنند. . این مدل بر اساس نظریه مدیریت شبکه‌هایتوزیع(Distribution Network Management) استوار است و به دنبال ایجاد هماهنگی بین دو حوزه مالی و بیمه است. از دیدگاهاقتصادی الگوی بانک-بیمه ی‌تواند به کاهش هزینه‌های نهایی(Marginal Costs) و افزایش کارایی (Efficiency) در توزیعمحصولات بیمه‌ای کمک کند.

این الگو دارای مزایای متعددی از جمله استفاده از زیرساخت‌هایموجود بانک‌ها، کاهش هزینه‌های بازاریابی و تسهیل دسترسیمشتریان به محصولات بیمه‌ای است. در ایران، با توجه به حضور قوی شبکه بانکی در سطح کشور و اعتماد عمومی به این مؤسسات، این مدل می‌تواند نقش مهمی در توسعه صنعت بیمه ایفا کند. با این حال چالش‌هایی مانند عدم شفافیت در قوانین و مقررات، ضعف فرهنگ بیمه‌ای و مقاومت ساختاری در برابر تغییرات، موانع اصلی را تشکیل می‌دهند.

بررسی تجربیات کشورهای دیگر نشان می‌دهد که موفقیت بانک-بیمه به عوامل متعددی بستگی دارد. به عنوان نمونه در فرانسه که اینمدل به صورت گسترده‌ای توسعه یافته، هماهنگی دقیق بین شبکه بانکی و بیمه گران، قوانین شفاف و حمایت‌های دولتی از این الگواز جمله عوامل کلیدی بوده‌اند. از سوی دیگر در  هند، موفقیت اینمدل بیشتر به دلیل استفاده از فناوری‌های نوین و سازگاری با نیازهای جمعیت جوان بوده است. این تجربیات می‌توانند به عنوان الگوهایی برای ایران مورد استفاده قرار گیرند، به شرطی که شرایطمحلی و خاص کشور در نظر گرفته شود.

در ایران یکی از مهم‌ترین فرصت‌های توسعه بانک-بیمه، وجود جمعیت جوان و رو به رشد است. جمعیت جوان نه تنها به عنوان مشتریان بالقوه شناخته می‌شود، بلکه به دلیل آشنایی بیشتر با فناوری‌های نوین، تمایل بیشتری به استفاده از خدمات مالی و بیمه‌ای دارند. این موضوع می‌تواند به عنوان محرکی قوی برایتوسعه این مدل عمل کند. با این حال، برای استفاده از اینپتانسیل، نیاز است که بانک‌ها و شرکت‌های بیمه گر به طور مشترک برای افزایش آگاهی عمومی و توسعه فرهنگ بیمه‌ای تلاش کنند. این امر شامل اجرای کارزارهای آموزشی، استفاده از رسانه‌های اجتماعی و ارائه محصولات بیمه‌ای ساده و قابل فهم است.

از سوی دیگر، قوانین و مقررات موجود در کشور یکی از چالش‌هایاصلی در توسعه الگوی بانک-بیمه به شمار می‌آید. عدم شفافیت در قوانین و مقررات مربوط به همکاری بین بانک‌ها و شرکت‌های بیمهگر مانع از جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و توسعه بیشتر اینمدل شده است. بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های بیمه گر به دلیلنبود قوانین مشخص در خصوص تقسیم درآمد، نمی‌توانند به طور کارآمد همکاری کنند. برای رفع این مشکل، نیاز است که نهادهاینظارتی مانند بانک مرکزی و بیمه مرکزی قوانین شفاف و انعطاف‌پذیری را تدوین کنند که هم به حفظ منافع مشتریان کمک کند و هم زمینه را برای همکاری‌های موثرتر فراهم آورد.

یکی دیگر از چالش‌های موجود، توسعه ناکافی فرهنگ بیمه‌ای در جامعه است. در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته، آگاهی عمومی از مزایای بیمه در کشور به سطح مطلوبی نرسیده است. اینموضوع می‌تواند به دلیل عدم آشنایی کافی با مفهوم بیمه و اهمیت آن، و همچنین تجربه‌های منفی برخی ابیمه شدگان در تعامل با شرکت‌های بیمه گر باشد. برای غلبه بر این چالش، شبکه بانکی و بیمه گران باید به طور مشترک برای افزایش آگاهی عمومیاقدام کنند. این امر شامل ارائه آموزش‌های عمومی، استفاده از رسانه‌های اجتماعی و ایجاد اعتماد از طریق شفافیت در فرآیندهای بیمه‌ای است.

علاوه بر این، توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند نقش مهمیدر موفقیت الگوی بانک-بیمه در کشور ایفا کند. استفاده از سکوهای برخط برای ارائه خدمات بیمه‌ای همراه با نظارت مستقیم و کافی، نه تنها به کاهش هزینه‌های عملیاتی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به افزایش دسترسی مشتریان به این خدمات منجر شود. در اینزمینه، بانک‌ها و شرکت‌های بیمه گرمی‌توانند از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، داده‌کاوی و بلاک‌چین برای بهبود فرآیندهای خود استفاده کنند. به عنوان نمونه استفاده از داده‌های مشتریان بانکیبرای طراحی محصولات بیمه‌ای سفارشی‌شده می‌تواند به افزایشرضایت مشتریان و در نتیجه افزایش فروش محصولات بیمه‌ایکمک کند.

پیشنهادات برای بهبود عملکرد بانک-بیمه در کشور

آموزش و آگاهی‌بخشی: افزایش آگاهی عمومی نسبت به مزایای بیمه و خدمات بانک-بیمه از طریق برنامه‌های آموزش و اطلاع‌رسانی باید در اولویت قرار گیرد. این برنامه‌ها می‌توانند شامل سمینارها، وبینارها و کارزارهای تبلیغاتی باشند.

بهبود همکاری‌های بین‌سازمانی: ایجاد همکاری‌های نزدیک‌تر و مؤثرتر بین بانک‌ها و بیمه گران ضروری است. این همکاری‌ها می‌تواند شامل اشتراک‌گذاری اطلاعات و راهبرد‌های مشترک در ارائه محصولات باشد.

استفاده از فناوری‌های نوین: بانک‌ها و شرکت‌های بیمه گر باید به سمت هوشمندسازی خدمات خود حرکت کنند. توسعه سکوهای برخطبرای ارائه خدمات بیمه و خرید آنی می‌تواند به افزایش دسترسی و راحتی مشتریان کمک کند.

توسعه محصولات متناسب با نیاز بازار: شناخت دقیق از نیازها و خواسته‌های مشتریان ایرانی می‌تواند به طراحی و توسعه محصولات بیمه‌ای مناسب کمک کند. محصولات ویژه برای جوانان، خانواده‌ها و کسب‌وکارهای کوچک می‌تواند به جذب مشتریان جدید کمک کند.

تقویت نظارت و قوانین: بهبود قوانین و نهادهای نظارتی مرتبط بابانک-بیمه می‌تواند باعث افزایش اعتماد مشتریان شود. تلاش برای حفظ شفافیت و استانداردهای بالای اطلاعاتی در این صنعت به جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی کمک خواهد کرد.

برگزاری سمینارها و کنفرانس‌ها: سازمان‌دهی رویدادهای تخصصی و کنفرانس‌ها می‌تواند به تبادل تجربیات بین متخصصان میدان کمک کند و همچنین به شفاف‌سازی روندها و الزامات بازاربانک-بیمه در کشور بیانجامد.

در نهایت، برای توسعه موفقیت‌آمیز الگوی بانک-بیمه در کشور نیازاست که تمام ذی‌نفعان شامل شبکه بانکی، شرکت‌های بیمه گر،نهادهای نظارتی و دولت به طور هماهنگ اقدام کنند. این امر شامل ایجاد قوانین شفاف و انعطاف‌پذیر، افزایش آگاهی عمومی،استفاده از فناوری‌های نوین و ارتقای فرهنگ بیمه‌ای است. با توجه به پتانسیل‌ها و چالش‌های موجود، توسعه این مدل در کشورنیازمند برنامه‌ریزی دقیق و اجرای راهبردی است. در صورت موفقیت، الگوی بانک-بیمه می‌تواند به عنوان یکی از اهرم‌های اصلیدر توسعه صنعت بیمه و افزایش نفوذ بیمه‌ای در اقتصاد کشور عمل کند.