✍️فرهاد محرمی پژوهشگر و تحلیلگر صنعت بیمه 🔸انتشار گزارش عملکرد استانی صنعت بیمه در سال ۱۴۰۳، فراتر از نمایش اعداد و ارقام سالانه، تصویری از یک دگرگونی ساختاری عمیق در اکوسیستم بیمه کشور ترسیم می‌کند. نگاه کلان به آمار، رشد خیره‌کننده ۵۷ درصدی حق بیمه تولیدی و رسیدن حجم بازار به مرز ۴۴۰ همت (هزار […]
✍️فرهاد محرمی
پژوهشگر و تحلیلگر صنعت بیمه
🔸انتشار گزارش عملکرد استانی صنعت بیمه در سال ۱۴۰۳، فراتر از نمایش اعداد و ارقام سالانه، تصویری از یک دگرگونی ساختاری عمیق در اکوسیستم بیمه کشور ترسیم می‌کند. نگاه کلان به آمار، رشد خیره‌کننده ۵۷ درصدی حق بیمه تولیدی و رسیدن حجم بازار به مرز ۴۴۰ همت (هزار میلیارد تومان) را نشان می‌دهد. این رشد انفجاری، در حالی که ضریب خسارت کل صنعت در سطح نسبتاً پایداری (حدود ۵۹ درصد) حفظ شده، نویدبخش توسعه واقعی بازار فراتر از اثرات تورمی است.
🔹با این حال، اکتفا به این آمارهای کلان، مدیران صنعت بیمه را از درک روندهای زیرساختی حیاتی که در حال تغییر پارادایم‌های بازار هستند، باز می‌دارد. دو تحول اساسی، یعنی «انقلاب در شبکه توزیع» و «عدم توازن شدید منطقه‌ای»، نیازمند توجه فوری رهبران صنعت است.
۱. انقلاب خاموش در کانال‌های توزیع: عصر تخصص‌گرایی
شاید مهم‌ترین سیگنال استراتژیک این گزارش، تغییر ترکیب شبکه فروش و خدمات باشد. در سال ۱۴۰۳، رشد تعداد کل نمایندگان (اعم از جنرال و عمر) تنها ۰.۶ درصد بوده است؛ عددی که عملاً به معنای توقف رشد کمی در کانال سنتی توزیع است.
در مقابل، شاهد یک “انقلاب خاموش” در کانال‌های تخصصی هستیم: تعداد کارگزاران رسمی بیمه با رشد ۹.۸ درصدی و تعداد ارزیابان خسارت با رشد چشمگیر ۲۲ درصدی مواجه شده‌اند. این آمار یک پیام روشن دارد: بازار بیمه در ایران در حال گذار از «فروش ساده و رابطه‌محور» به مرحله «فروش تخصصی و مدیریت ریسک حرفه‌ای» است. پیچیدگی ریسک‌ها و افزایش آگاهی بیمه‌گذاران، تقاضا برای خدمات مشاوره‌ای را افزایش داده است. شرکت‌هایی که استراتژی توسعه خود را بر تقویت بازوهای کارگزاری و ارتقاء دانش فنی شبکه فروش متمرکز نکنند، به زودی در رقابت برای کسب سهم در بخش‌های سودآور بازار با چالش مواجه خواهند شد.
۲. پارادوکس جغرافیایی و کشف اقیانوس‌های آبی
دومین نکته حیاتی، تحلیل رابطه میان سهم استان‌ها از تولید ناخالص داخلی (GDP) و ضریب نفوذ بیمه در آن‌هاست (میانگین کشوری ۲.۲۸ درصد). در حالی که تمرکز صنعت همچنان بر تهران (با سهم ۴۱.۸۷ درصدی از پرتفوی و ضریب نفوذ ۴.۶۲ درصدی) است، این تمرکز به معنای رقابت فرسایشی در یک “اقیانوس قرمز” است.
تحلیل داده‌ها، شکاف‌های عمیقی را آشکار می‌سازد که فرصت‌های بکری (اقیانوس‌های آبی) برای رشد هوشمندانه فراهم می‌کند:
استان خوزستان: این استان به تنهایی ۱۷ درصد از GDP کل کشور را تولید می‌کند، اما ضریب نفوذ بیمه در آن عدد باورنکردنی ۰.۵۶ درصد است.
استان بوشهر: با سهم ۸ درصدی از GDP، ضریب نفوذ بیمه در این استان تنها ۰.۴۴ درصد است.
این دو استان که قطب‌های انرژی، پتروشیمی و صنعت کشور هستند، کمترین میزان پوشش بیمه‌ای را نسبت به حجم فعالیت اقتصادی خود دارند. این عدم توازن، پتانسیل عظیمی را در رشته‌های بیمه مهندسی، انرژی، باربری و مسئولیت‌های کلان صنعتی نشان می‌دهد. نفوذ در این بازارها نیازمند دانش فنی بالا و طراحی محصولات تخصصی است و نمی‌توان با رویکردهای سنتی فروش بیمه‌های خرد به آن‌ها ورود کرد.
۳. ضرورت استراتژی‌های بومی‌سازی شده (Granular Strategy)
گزارش سال ۱۴۰۳ تأکید می‌کند که دوران تدوین استراتژی‌های یکسان ملی و ابلاغ بخشنامه‌های مرکزی به پایان رسیده است. تفاوت فاحش در حق بیمه سرانه (از ۱۵.۵ میلیون ریال در سیستان و بلوچستان تا ۱۲۷.۵ میلیون ریال در تهران) و تنوع در ضرایب خسارت استانی، نشان می‌دهد که رویکرد “یکسان برای همه” (One-Size-Fits-All) دیگر کارایی ندارد.
مدیران بیمه‌ای باید رویکردی داده‌محور و گرانولار (جزئی‌نگر) اتخاذ کنند. نرخ‌دهی یکسان کشوری، بدون توجه به تفاوت معنادار ریسک در استان‌های مختلف، محکوم به شکست است. موفقیت پایدار در گرو تحلیل رفتار بازار در سطح هر استان و جایگزینی تعرفه‌های یکنواخت با نرخ‌دهی پویا و مبتنی بر ریسک منطقه‌ای است.
نتیجه‌گیری
صنعت بیمه در ایران در دورانی از رشد سریع همراه با تغییرات ساختاری عمیق قرار دارد. در این دوران گذار، آینده متعلق به شرکت‌هایی است که صدای تغییر را بشنوند؛ شرکت‌هایی که به سمت تخصص‌گرایی حرکت کنند و با تحلیل دقیق داده‌های منطقه‌ای، شجاعت سرمایه‌گذاری بر روی اقیانوس‌های آبی صنعتی و اقتصادی کشور را داشته باشند.
